OKIEM HISTORYKA
Sytuacja geopolityczna zdawała się korzystna: z jednej strony trwała wojna trzydziestoletnia, z drugiej – Rosja z trudem zbierała się po wielkiej smucie i wojnach polskich. Mimo to za jednego pokolenia dumna Rzeczpospolita przemieniła się z łowcy w ofiarę, odtąd nękaną wojnami ze Szwecją, Moskwą, Turcją, a także powstaniami kozackimi. Wazowie skłonni byli przehandlować koronę polską za szwedzką, wartości religijne stawiali nad interes państwa i racje ekonomiczne, zaniedbywali Śląsk, Pomorze i Prusy Książęce, dopuszczali do konfliktów na kilku frontach, snuli szalone plany krucjaty antybisurmańskiej i zdobycia Krymu, by darować go Rosji; czyż nie to natchnęło Sienkiewicza, by ofiarować Szwedom Niderlandy? Królewiczowi Władysławowi Rosjanie dawali carski tron, Szwedzi gotowi byli dać mu swój, ale...