Wpadł mi ostatnio w ręce zapis wykładu D.C. Northa z 2003 r. („Understanding the process of economic change"). Autor to nieżyjący już, znany amerykański specjalista w zakresie historii gospodarczej, laureat Nagrody Nobla. Choć tekst ma już trochę lat, to odnosi się do zagadnień bardzo aktualnych w obecnej rzeczywistości – kwestii zmian instytucjonalnych powiązanych z niepewnością.
Jedna z głównych tez tego dokumentu mówi o tym, że by „opanować" rzeczywistość i ograniczyć niepewność społeczeństwa, tworzą szeroko rozumiane instytucje, zarówno te formalne (rozwiązania prawne, normy, urzędy itd.), jak i nieformalne (praktyki działania, niepisane zasady itd.). Co ważne, instytucje te powstają nie tyle w oparciu o faktyczny stan rzeczywistości, ile w oparciu o określone „przekonania" o tym, jak ta rzeczywistość wygląda. Wynika to z ułomności procesu poznawczego (nie jesteśmy w stanie mieć pełnego zrozumienia świata, który nas otacza) oraz faktu, że ludzki mózg pracuje w oparciu o pewne wzorce. W efekcie w...